اختلافات بین کارگر و کارفرما، امری متداول است و زمانی که این مشکلات شدید شوند منجر به اخراج کارگر یا ترک کار توسط وی میشود. اگر اختلاف کارگر و کارفرما در اثر عدم تمکین از قرارداد بین این دو، ایجاد شده باشد و به عبارت سادهتر یکی از دو طرف به تعهدات خود در اجرای قانون کار عمل نکرده باشد، فرد شاکی باید شکایت خود را به مراجع رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما ارجاع دهد. این اختلافات، گاه منجر به اخراج یک کارگر و اجحاف حق او میشود یا گاه کارگر ترک فعل مینماید و کارفرما را دچار زیان مالی مینماید.
کارگر از منظر ماده 2 قانون کار فردی است که تحت هر عنوان در برابر اخذ حقوق و دیگر مزایا به تقاضای کارفرما کار مینماید. کارگر فردی است که از طرف کارفرما برای کاراستخدام شده است و در مقابل کار و تلاش خود، حقوقی از کارفرما دریافت می نماید. بر اساس قانون، کارگر به فرد شناخته شده ای که دارای تکلیف و حق است، اطلاق می گردد و نمی توان از این عنوان فقط برای شرکت و موسسات استفاده کرد.
کارفرما بنابر ماده 3 قانون کار کسی است که کارگر به تقاضا و اعتبار وی در برابر اخذ حقوق و دیگر مزایا کار مینماید.کارفرما فردی حقوقی یا حقیقی است که کارگر مطابق نیاز و به درخواست او در مقابل کاری که انجام می دهد دستمزد می گیرد.
کارگاه سازمان، موسسه، شرکت و به طور کلی هر مکانی که کارفرما و یا نماینده او از کارگر میخواهد که در آنجا کار کند، در قانون کار به عنوان کارگاه معرفی میشود.
تعهدات کارگران نسبت به کارفرمایان :
· انجام وظایف طبق دستور کار
· اجرای دقیق کار و وظایف
· دقت و حساسیت بالا در انجام کار
· توجه به امانت داری در زمان انجام کار
· توجه و رعایت مقررات انضباطی در فضای کاری
تعهدات کارفرمایان نسبت به کارگران :
· بیمه کارگر
· پرداخت حقوق و دستمزد کارگر در موعد مقرر
· رعایت شرایط مناسب کاری از جمله ایمنی، حفاظت، بهداشت و غیره
راهکارهای حل اختلاف بین کارگر و کارفرما :
در ماده 157 قانون کار،که به معرفی مراجع صالح رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما میپردازد، شرح قانون به شکل زیر است:
"هرگونه اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کار، قرارداد کارآموزی، موافقتنامههای کارگاهی یا پیمانهای دسته جمعی کار باشد، در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز و یا نمایندگان آنها در شورای اسلامی کار و در صورتی که شورای اسلامی کار در کارگاهی نباشد از طریق انجمن صنفی کارگران و یا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل و فصل خواهد شد و در صورت عدم سازش از طریق هیات تشخیص و حل اختلاف به ترتیب آتی رسیدگی و حل و فصل خواهد شد."
نظر به قانون فوق می توان نتیجه گرفت که حل اختلاف بین کارگر و کارفرما به چند روش زیر قابل حل می باشد :
تسلیم شدن یکی از دو طرف دعوا
ایجاد توافق بین دو طرف دعوا
ورود فرد یا ارگان سوم برای ایجاد سازش ( نهادسازشگر در اختلافات کارگری و کارفرمایی را میتوان شوراهای اسلامی کار و انجمنهای صنفی دانست که وفق قانون کار مصوب ۱۳۶۹ برای ایجاد سازش بین کارگر و کارفرما تلاش میکنند. )
کمک گرفتن از مراجع حل اختلاف ( شورای اسلامی کار ، هیات تشخیص ، هیات حل اختلاف کار ، دیوان عدالت اداری )
مراجع رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما :
· شورای اسلامی کار: شورای اسلامی کار، اولین مرجع حل اختلافاتی است که بین کارگر یا کارآموز و کارفرما که ناشی از عدم اجرای قانون کار، قرارداد کارآموزی، موافقت نامههای کارگاهی یا پیمانهای دسته جمعی ایجاد کرده است. در صورتی که کارفرما، کارگر یا کارآموز یا نماینده قانونی آنها نتوانند در شورای اسلامی کار به توافق برسند یا این شورا در واحد وجود نداشته باشد، مشکل باید از طریق انجمن صنفی کارگران یا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل شود.
·هیات تشخیص : در صورتی که کارگر و کارفرما به سازش نرسند، حل دعوا به هیات تشخیص ارجاع داده میشود. شکایت در هیات تشخیص بررسی میشود و رأی مقتضی صادر میشود. این رأی، قابل اعتراض در هیات حل اختلاف کارگری است.
·هیات حل اختلاف کار : هنگامی که یکی از طرفین دعوا به حکم صادر شده در هیات تشخیص شکایت داشته باشد. این هیات از سه نفر نمایندگان دولت (مدیرکل کار و امور اجتماعی استان یا نماینده او، فرماندار شهرستان یا نماینده او و رئیس دادگستری شهرستان یا نماینده او)، سه نفر نمایندگان کارگران به انتخاب کانون هماهنگی شورای اسلامی کار استان یا کانون انجمنهای صنفی کارگران یا مجمع نمایندگان کارگران واحدهای منطقه و در نهایت سه نفر نمایندگان کارفرمایان به انتخاب مدیران واحدهای منطقه تشکیل میشود. روند رسیدگی به شکایت و نحوه تشکیل جلسات دادرسی درست، طبق قوانین کار تعیین میشوند. رأی صادر شده توسط این هیات، لازمالاجرا است.
· دیوان عدالت اداری : رأی هیات حل اختلاف کار لازمالاجرا است؛ اما اگر یکی از دو طرف دعوا به این حکم نیز معترض باشد، میتواند اعتراض خود را از طریق دیوان عدالت اداری پیگیری کند. دیوان عدالت اداری طبق اصل 173 قانون اساسی به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آییننامههای دولتی و احقاق حقوق آنها پا به عرصه گذاشته است و به عنوان مرجع رسیدگی به اعتراضات، آرا و تصمیمات قطعی مراجع اختصاصی اداری معرفی شده است.
مراحل رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما :
مرحله اول شکایت: طرح دعوی
رای شروع رسیدگی در مراجع حل اختلاف، باید ذینفع یا نماینده قانونی وی، دادخواست خود را به واحد کارو امور اجتماعی محل تقدیم کند. منظور از واحد کار و امور اجتماعی محل، اداره کل، اداره با نمایندگی کار و امور اجتماعی است که آخرین محل کار کارگر درحوزه آن قرار دارد. دادخواست باید کتبی و به زبان فارسی باشد و بر روی برگ های مخصوص نوشته شود.در این دادخواست باید موارد زیر الصاق شود:
· نام، نام خانوادگی، نام پدر، سال تولد، اقامتگاه، نوع شغل و میزان سابقه کار در کارگاه (چنانچه خواهان کارگر باشد).
· نام، نام خانوادگی و اقامتگاه خوانده
· موضوع شکایت و شرح خواسته به تفکیک مورد.
· امضاء یا اثرانگشت خواهان.
رسیدگی به دعاوی در مراجع حل اختلاف هیچ هزینهای ندارد و کاملا رایگان است به طوری که پس از تقدیم دادخواست، وقت رسیدگی باروز و ساعت مشخص تعیین و به کارگر و کارفرما ابلاغ میشود.
مرحله دوم شکایت: رسیدگی در هیات تشخیص
در این مرحله جلسه هیات تشخیص اختلافات کارگری با حضور 3 نفر عضو تشکیل میشود و تصمیمات با اتفاق یا حداکثر آرا اتخاذ میشوند. مراجعه به آدرس مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما، برای دو طرف الزامی است؛ اما در صورت عدم حضور خواهان یا خوانده یا نماینده آنها، جلسات رسیدگی خواهد شد و رأی نهایی نیز اتخاذ میشود. تلاش بر این است که تحقیقات و رسیدگی به شکایت بیطرفانه انجام گیرد؛ اما حضور هر دو طرف به بهتر انجام شدن این فرایند کمک خواهد کرد. طبق ماده 28 قانون کار بعد از تمام رسیدگی، هیات تشخیص در همان جلسه با اتفاق آرا یا با تکیهبر اکثریت آرا، رأی نهایی را صادر خواهد کرد. در این رأی قابل اعتراض بودن و مهلت اعتراض به طرفین اعلام میشود.
مرحله سوم شکایت: رسیدگی در هیات حل اختلاف
این مرحله در صورتی تشکیل میشود که یکی از طرفین به رأی صادر شده در مرحله قبلی اعتراض داشته باشد. این جلسه با حضور 7 نفر رسمیت مییابد و نتایج با رأی 4 نفر از 7 نفر و یا 5 نفر از 9 نفر اعلام خواهد شد.
اگر در خصوص احیای حق خود در جایگاه کارگر در مقابل کارفرما و یا کارفرما در قبال کارگر سوال داشته و برای اخذ حقوق خود نیاز به مشاوره دارید، میتوانید با ورود به گروه خدمات مالی و حقوقی کوروش در قالب مشاوره رایگان،مشاوره تلفنی و یا ایجاد پروژه با وکلا، کارشناسان و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.