در ایران به طور کلی مالیات به صورت خوداظهاری محاسبه میشود. یعنی اشخاص بدون دخالت ممیزان و کارشناسهای اداره مالیات، اعلام میکنند که طی یک سال چقدر درآمد داشتهاند و چقدر باید مالیات پرداخت کنند. و تمام این کارها را از طریق تکمیل اظهارنامه مالیاتی انجام میدهند.
اظهارنامه عملکرد مالیاتی چیست؟
اظهارنامه عملکرد در واقع گزارش مالی یک سال اشخاص حقوقی و حقیقی است که برای محاسبه مالیات به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه میشود.گاهی به آن اظهارنامه عملکرد دارایی هم گفته میشود.اگر دقیقتر بخواهید بدانید، یعنی صاحبان کسب و کار شرکتهای تجاری هرسال موظف هستند تا اظهارنامه عملکرد خود را به اداره امور مالیات ارائه بدهند.
دسته بندی اظهارنامه عملکرد براساس اشخاص
الف) اظهار نامه عملکرد اشخاص حقیقی:تمام کسبه و تجار ایرانی موظفاند ۲۵درصد از سود سالانه خود را براساس اظهارنامه عملکردشان به سازمان امور مالیاتی بپردازند.
ب) اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی:شرکتهای تجاری ثبت شده در ایران باید طبق قانون ۲۵ درصد از سود سال مالی خود را به سازمان امور مالیاتی بپردازند.
مدارک لازم برای تکمیل اظهارنامه عملکرد
· صورت گردش مالی مواد اولیه و کالاهای مورد استفاده.
· صورت سود و زیان همراه با مبلغ نهایی درآمد و مجموع فروشهای داخلی و خارجی
· گزارش قراردادها به همراه بهای تمام شده پروژهها و صورت وضعیتها(برای شرکتهای پیمانکاری)
· گزارش بهای تمام شده کالاها و خدمات ارائه شده( برای شرکتهای تولیدی و خدماتی)
· اطلاعات کامل مربوط به محل کسب برای اشخاص حقیقی و اطلاعات مربوط به محل شرکت برای اشخاص حقوقی
· اعلام شماره ثبت پلمپ دفاتر تجاری برای ثبت اظهارنامه عملکرد تمامی اشخاص
· ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی گروه اول( مشاغلی که میزان خرید و فروش آنها در یک سال مالی بیشتر از سی میلیارد ریال بوده است، اشخاصی که با داشتن کارت بازرگانی به صادرات و واردات پرداخته اند و نیز صاحبان معادن، کارخانه ها، بیمارستانها، هتلها، کلینیکهای تخصصی، فروشگاههای زنجیرهای و صرافیها)
· اعلام مالیاتهای پرداخت شده در طول سال (نظیر مالیات بر ارزش افزوده و مالیات تکلیفی)
اظهارنامهای که توسط فرد حقیقی یا حقوقی به سازمان امور مالیاتی ارائه میشود، مهمترین ابزار تشخیص درآمد فرد یا شرکت مربوطه است.در ابتدای کار، ممیز مالیاتی (یعنی همان کارشناس مالیاتی) طی برگهای که «برگ درخواست اسناد و مدارک» نامیده میشود از مودی (اجراکننده کار) میخواهد که تمام اسناد و مدارک خودش را جهت رسیدگی در اختیار او قرار بدهد.و بعد کارشناس مالیاتی موظف است طی یک تا دوهفته پس از ابلاغِ «برگ درخواست اسناد و مدارک» به محل کار مودی مراجعه کرده و اسناد و دفاتر را مورد بررسی قرار بدهد.
موارد پس از بررسی کارشناس
الف) رسیدگی از طریق قبول دفاتر:دفاتر و اسناد برطبق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم شده است. بنابراین مالیاتی که مودی باید پرداخت کند از طریق بررسی دفتر تعیین و مبلغ مالیات مشخص میشود و برگ تشخیص صادر شده به مودی ابلاغ میشود.
ب)رسیدگی از طریق علی الراس:در صورتی که دفاتر و اسناد مودی مطابق با قانون و آیین نامه مربوطه تنظیم نشده باشد و یا مدارک ارائه شده ناقص باشد.دراینصورت دفاتر مورد قبول واقع نمیشود و تشخیص درآمد و مالیات واحدهای تجاری براساس معیارها و قوانین مالیاتی تعیین و مطالبه میشود.
ج) رسیدگی از طریق هیئت سه نفره:درصورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابزاری برای محاسبه درآمد مشمول مالیات از نظر اداره امور مالیاتی کلا غیرقابل رسیدگی باشند و یا به علت عدم رعایت موازین قانون و آیین نامه اصلا مورد قبول قرار نگیرند ،مراتب با ذکر دلایل کافی به صورت کتبی به مودی ابلاغ میشود و پرونده برای رسیدگی به یک هیئت سه نفره سپرده میشود.
نکات و هشدارهای مالیاتی
· خوب است بدانید که برای اصلاح اشتباهات رخ داده در اظهار نامه تا ۱ ماه پس از آن فرصت دارید.
· بعد از ابلاغ مبلغ مالیاتی، سه ماه برای پرداخت آن یا اعتراض به مبلغ اعلام شده فرصت دارید.
· مودیانی که سه سال پی در پی اظهارنامه عملکرد خود را به طور صحیح و در زمان مناسب ارائه بدهند، ۵ درصد از مالیات این سه سال را به عنوان جایزه خوش حسابی دریافت خواهند نمود.
· و اگر مودیان در زمان مقرر شده اقدامات لازم برای ثبت قانونی اظهارنامه عملکرد خود را انجام ندهند، جریمههای سنگین و غیرقابل بخششی دارند.