ساعات پاسخگویی : شنبه تا پنجشنبه - ساعت 8 صبح تا 4 بعد از ظهر

دفتر خدمات مالی : البرز- شهرستان کرج -میدان کرج- خیابان بهشتی- خیابان ادهم- طبقه اول اداری پاساژ وطن خواه-واحد 3

دفتر حقوقی :کرج -بلوار ۷تیر بعدازچهارراه به سمت کارخانه قند روبروی بانک مسکن نبش کوچه کربلائی صالح ساختمان کوثر ط ۳ واحد ۹​​​​​​​

۰

گروه خدمات مالی و مالیاتی کوروش

اثبات حق ارتفاق

دعوای اثبات حق ارتفاق
مطابق تعریف قانون در ماده 93 و 94 قانون مدنی حق ارتفاق عبارت است از:«ارتفاق حقی است برای شخص در ملک دیگری.
صاحبان املاک می توانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری قرار دهند در این صورت کیفیت استحقاق تابع قرارداد و عقدی است که مطابق ان حق داده شده است.»
اثبات حق ارتفاق در اموال غیر منقول، متصور است. در مورد اموالی که اشخاص نسبت به ان حقی دارند، قانون این اختیار را داده است که بتوانند در ان هر گونه استیلا و تصرف داشته باشند. از این رو باید این حق و اختیار را قانون (مواد 93 تا 139 قانون مدنی به مبحث ارتفاق اختصاص پیدا کرده است)اجازه داده باشد و در نتیجه ان شخص را محق بداند.
در مورد اموال غیر منقول بحثی که مطرح می گردد این است که تعدادی از حقوق مالی وجود دارند که از به تبع ملک و مال غیر منقول، موجود و از ان ناشی می‌گردد.حق ارتفاق از جمله این حقوق می باشد که فقط در ملک ایجاد می‌گردد ،در صورتی که نسبت به موجودیت ان اختلافی حاصل شود، ثبوت ان باید اثبات شود.
در قانون، برای اموری که مرتبط با مال می باشد، طرق اثباتی ان از طریق ادله اثبات دعوی(اقرار،سند،شهادت شهودو..)، ممکن می باشد و شخصی که اصل حق ارتفاق او انکارو تضییع  شده است باید در مقام دفاع و اعمال حق خویش، موجودیت ان را اثبات بنماید.
اثبات حق ارتفاق از جمله اموری است که سبب وموجب حق در ملک غیر می باشد و متعلق به شخصی است که در مالکیت عین نقشی ندارد و حق ارتفاق، غالبا در مجاورت ملکی که حق ارتفاق در ان مطرح است، قرار گرفته است، مانند حق عبور..

ماهیت حق ارتفاق چیست
در اصل حق ارتفاق به جهت وجود ضرورت و رفع نیازی است که فرد دارنده ی  ان در ملک دیگری از ان استفاده می نماید. موارد حق ارتفاق در قانون، به صورت حق العبور، «حقی است که شخص در ملک دیگری می‌تواند از این حق برای عبور استفاده کند».
در مورد دیگر، حق ارتفاق شامل حق مجری و« حقی است که مجری آب متعلق به فردی می‌تواند در ملک دیگری واقع شود». حق ارتفاقی که برای این فرد وجود دارد و مستقر گردیده است، به او بنا به ضرورت و مصلحت خود کمال انتفاع و استفاده را می‌دهد و شخص مالک زمین که حق ارتفاق در ملک او ایجاد شده، حق ممانعت از انتفاع وی از حق ارتفاق را ندارد
 
حق ارتفاق چگونه ایجاد می شود؟
معمولاً حق ارتفاق به دلیل طبیعت، ساختار و شکل برخی مناطق خاص بوجود می آید. به عنوان مثال در برخی مناطق کوهستانی یا روستایی که خانه ها در شیب های تند قرار دارند. عبور و مرور افراد مستلزم عبور از املاک دیگران است. یعنی پشت بام ملک یک نفر به عنوان حیاط ملک مجاور ، محل رفت و آمد ساکنین ملک مجاور است.
در برخی محله های قدیمی به دلیل کمبود فضا، مراجعه به انبار یا محل هایی خاص از خانه، مستلزم عبور از مسیر ملک دیگران است. بنابراین در اینگونه موارد حقی برای افراد ایجاد می شود که به آن حق ارتفاق می گویند. حق ارتفاق نیز از شرایطی ناشی می شود که از این طریق برای مالکین بوجود می آید.

اوصاف حق ارتفاق
عینی است. یعنی بر روی ملک یا زمین ایجاد می شود.
نسبت به اموال غیر منقول است. مانند زمین و خانه
به تبع ملک ایجاد می شود. یعنی بدون وجود ملک این حق بی معنا است.
دائمی است و بوسیله فروش از بین نمی رود. یعنی ملکی که دارای حق ارتفاق است بعد از فروش نیز این حق همچنان پابرجا است.
جزء توابع مبیع منتقل می شود مگر آنکه شرط خلاف شده باشد. یعنی با فروش زمین این حق نیز منتقل می شود.
باید دانست که حق ارتفاق اگرچه برای یک نفر حقوقی را ایجاد می کند اما در عوض، استفاده از همان حقوق را برای شخص دیگر محدود می کند. از این رو در بیشتر موارد، حق ارتفاقی در سند ملک قید می شود تا از بروز اختلافات بعدی برای اثبات حق ارتفاق جلوگیری به عمل آید.

اقسام حق ارتفاق
اقسام حق ارتفاق از دو منظر قابل توجه است. از نظر موضوع و از نظر منشاء.
اقسام حق ارتفاق از نظر موضوع : 1. حق العبور(ممر) : عبور از ملک دیگری. 2. حق المجری: بردن آب از ملک دیگری یا کانال. 3. حق سر تیر: گذاردن سر تیر روی بنای ملک یا دیوار همسایه.
اقسام حق ارتفاق از حیث منشاء :
1. طبیعی: ملکی به طور طبیعی مجرای باران ملک دیگری بوده است.
2. قراردادی: بوسیله قرارداد تحصیل شده است.
3. ناشی از تصرف سابق است: به نحوی که سابقه تصرف معلوم نیست.
 
تکالیف صاحب ارتفاق
صاحب حق ارتفاق باید خودش ممر و مجری(مسیر عبور و یا مجرای باران) را تعمیر کند.
در موارد لازم می تواند به ملک غیر وارد شود.
مخارج لازم برای استفاده از حق ارتفاق به عهده صاحب حق است.
تصرف در ملک غیر باید به قدر متعارف باشد.
تکالیف صاحب ملک مورد حق ارتفاق
مخارج لازم برای نگهداری عین ملک مورد حق ارتفاق به عهده مالک و مخارج بهره برداری به عهده صاحب حق ارتفاق است.
نباید تصرفاتی انجام دهد که باعث تضییع یا تعطیلی حق ارتفاق شود.
تعمیر خرابی منجر به عدم استفاده از عین ملک به عهده مالک عین است.
گاهی مدعی دارنده حق ارتفاق که عموماً مدرکی در اختیار ندارد ، دعوای اثبات حق ارتفاق از ملک مجاور را در مرجع قضایی طرح می کند. وی حتی می تواند دعوای الزام مالک به ثبت آن در سند رسمی را نیز مطالبه نماید. در اینجا فرد مدعی، “خواهان” و مالک ملک دیگر، “خوانده” می باشد. البته باید در نظر داشت در اعتراض بر حقوق ارتفاقی، مجاورت شرط نیست. یعنی اعتراض از غیرمجاور هم پذیرفته می شود
شیوه و روش اثبات حق ارتفاق
استفاده از حق ارتفاق، می‌تواند با توجه به عقد و قرارداد و اذن مالک زمین ایجاد بشود ولی در مواردی که حق ارتفاق و یا اذن ارتفاق در ملک غیر مورد تضیع وانکار قرار گیرد می بایست از جانب کسی که مدعی ارتفاق می باشد، اثبات حق ارتفاق صورت گیرد که این اثبات می‌تواند از طرق و ادله ی مصرح در قانون (اقرار،سند،شهادت شهود و..)باشد
انکار و اختلاف نسبت به اصل حق ارتفاق و همچنین اذن ارتفاق ممکن است به دو شیوه صورت بگیرد، اولا در صورتی که فرد مدعی وجود حق ارتفاق، حق ارتفاق او توسط مالک یا ورثه ی او مورد انکار قرار گیرد، ثانیآ اینکه دو نفر در مورد ملک دیگری به دلیل اینکه حق ارتفاق دارند، با هم دچار اختلاف شوند و هر کدام مدعی حق ارتفاق گردند ، که هر کدام با ادله ی که ارائه می کنند، حق ارتفاق را اثبات می نمایند
اقرار: چون حق ارتفاق در ملک غیر ایجاد می‌شود و در واقع طرف دعوی در اثبات ارتفاق مالک زمین است، در صورت اقرار شخص مالک به وجود حق ارتفاق، به نفع مدعی، حق او اثبات می‌گردد
ولی در صورتی که مالک عین یا وراث او اقرار نمایند که مدعی حق ارتفاق، اذن در ارتفاق داشته و نه حق ارتفاق، اقرار موجب اثبات حق ارتفاق او نمی گردد، چرا که اگر اذن ارتفاق از جانب مالک عین مورد اقرار می بود، اذن ارتفاق ثابت می‌شود ولی نکته حایزاهمیت این است که این اذن قابل رجوع می باشد و مالک عین هم با رجوع خود اذن را منتفی می نماید ومدعی می بایست حق خود را با سایر ادله اثبات نماید
سند: حق ارتفاق می‌تواند به ضرورت و یا به موجب قرارداد بین طرفین حق ارتفاق ایجاد شود، در این شیوه اگر نسبت به سند حق ارتفاق ، اظهار انکار یا ادعای جعل مطرح نشود و یا اینکه در صورت جعل یا انکار، اصالت ان می بایست احراز شود، حق ارتفاق اثبات می‌شود
هرگاه نسبت به وجود حق ارتفاق به موجب قرارداد در ملکی اختلاف حاصل شود و هر دو طرف مدعی حق ارتفاق باشند، با ارائه ی سند مالکیت عادی، چون هر دو سند با یکدیگر متعارض و غیرقابل جمع می‌باشند هر دو سند ساقط می‌گردد واثبات حق ارتفاق میسر نمی‌شود. در صورت اثبات حق ارتفاق به موجب سند رسمی، حق ارتفاق بر هر سند عادی  ارجح و مقدم می‌شود
شهادت شهود: برای اثبات حق ارتفاق و اینکه مدعی در ملک حق ارتفاق دارد، شهادت شهود(دو مرد) کفایت می نماید و اگر شهادت بر سبق حق ارتفاق مدعی باشد، وجود فعلی حق ارتفاق او نیز استصحاب می شود
سوگند(قسم): اگر مدعی حق ارتفاق دلیل قطعی برای وجود حق ارتفاق خود نداشته، از منکر درخواست سوگند می نماید و اگر منکر سوگند را رد کرد با سوگند مدعی حق ارتفاق، اثبات حق ارتفاق او میسر می‌گردد
اماره: اگر شخصی که مدعی حق ارتفاق است، در ملک از حق ارتفاق خود استفاده نماید و تصرف و استیلا داشته باشد، تصرف به عنوان حق ارتفاق، دلیل بر وجود حق ارتفاق وی می باشد و اگر شخص دیگری هم متصرف به عنوان حق ارتفاق باشد، دو اماره ساقط می‌گردد و دلیل دیگری می بایست اقامه می شود.
دارندگان حق اعتراض
·کسی که مدعی حق ارتفاقی در ملک مورد تقاضای ثبت می باشد.
·کسی که بر حق ارتفاقی که متقاضی ثبت در ملک او برای خود قائل است معترض بوده و منکر وجود آن حق برای متقاضی ثبت باشد.
·متقاضی ثبت که در موقع تنظیم صورت مجلس تحدید، خود یا نماینده اش حضور نداشته و ملک بر طبق اظهارات مجاورین تحدید شده باشد.
مرجع صالح به رسیدگی
دعاوی اثبات حق ارتفاق در دادگاه حقوقی محل وقوع ملک مطرح می شود
نحوه اجرای رای
احکامی که در مورد دعوای اثبات حق ارتفاق صادر می شود فاقد جنبه اجرایی بوده و جنبه اعلامی دارد. این حکم قدرت بیشتری را در مدعی یا خواهان ایجاد می کند. با توجه به اینکه حق ارتفاق در دادگاه به اثبات رسیده در این موارد صاحب حق ارتفاق به استناد این حکم می تواند دادخواست ثبت حق ارتفاق را مطرح کند تا با ثبت آن در سند به آن استحکام بیشتری ببخشد.
نکات مهم در طرح دعوای اثبات حق ارتفاق
1.اگر حق عبور در ملک به همسایه مجاور داده نشده باشد اما صاحب ملک به اختیار خود این اجازه را داده باشد، هر زمان که بخواهد میتواند از اذن خود رجوع نموده و الزام وی ممکن نمی باشد.
2.اعمال حق ارتفاق مستلزم تثبیت آن است. به عبارت دیگر در فرض استقرار اصل حق ارتفاق، اعمال آن مستلزم معاینه و تمییز (حد و رسم منطقی) کمیت و کیفیت حقوق ارتفاقی در ملک غیر بوده و باید عنوان حق ارتفاقی کاملاً مشخص باشد.
3.حقوق ارتفاقی در آپارتمان ها به حکم قانون تملک آپارتمان ها ایجاد شده است. بدلیل آنکه حقوق ارتفاقی در این موارد از وضعیت ساخت بنا نشات گرفته است و وجود آن مسلم است، بطور معمول در اسناد مالکیت درج نمی گردد و نیازی به طرح دعوا برای اثبات این حقوق نمی باشد.
4.گاهی اوقات ممکن است که حق ارتفاق در مورد دو ملک مجاور وجود داشته باشد و علی القاعده می بایست در سند هر دو ملک قید شده باشد اما امکان دارد که این حق تنها در یکی از دو سند نوشته شود. در اینصورت نیازی به طرح دعوا در مراجع قضایی نیست و اصلاح سند از طریق اداره ثبت انجام می گیرد.
 
​​​​​​​

با ما در ارتباط باشید

قربان علی علیزاده

سبد خرید